Dinh dưỡng cho trẻ bị hen phế quản

Bệnh hen phế quản (hen suyễn) là bệnh hô hấp mãn tính, tỷ lệ trẻ em mắc bệnh hen cao gấp đôi người lớn. Nếu không được điều trị tốt, hen sẽ ảnh hưởng xấu đến phát triển thể chất của trẻ: trẻ có thể bị chậm lớn, suy dinh dưỡng, lùn, biến dạng lồng ngực. Cùng với việc điều trị bệnh hen một cách hiệu quả, một chế độ dinh dưỡng tốt cũng vô cùng quan trọng và cần thiết để trẻ có thể phát triển tốt về mọi mặt.

Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ bị hen suyễn cũng như những trẻ bình thường khác. Ngoại trừ một số loại thức ăn đặc biệt thật sự bị dị ứng mà ta cần tránh, không một chế độ tiết chế, ăn kiêng nào thật sự chứng tỏ là có hiệu quả. Vì vậy, kiêng ăn không phải giải pháp được các nhà chuyên môn khuyến khích trừ khi có bằng chứng dị ứng thức ăn rõ ràng. Việc cung cấp các loại vitamin cao hơn mức nhu cầu bình thường hàng ngày cũng không cần thiết.

Khi trẻ phải sử dụng các thuốc phòng ngừa hen lâu dài (thường là corticoid dạng hít), ta cần chú ý cung cấp thêm calci hoặc dùng thêm các loại thực phẩm, sữa giàu calci để tránh biến chứng loãng xương cũng như giúp trẻ phát triển tốt hơn.

Ở thái cực khác, béo phì cũng có tác động xấu đến bệnh hen của trẻ. Thật vậy, trẻ béo phì dễ bị hen hơn và khi bị hen, bệnh cũng nặng hơn, việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Đối với trẻ béo phì, chỉ riêng việc giảm cân cũng có thể giúp cải thiện rõ rệt chức năng phổi, cũng như các triệu chứng của bệnh.

Bệnh hen có truyền qua sữa mẹ?

Trái với điều không ít bà mẹ lo ngại, bệnh hen không phải là bệnh truyền nhiễm và hoàn toàn không hề lây từ mẹ sang con qua sữa mẹ. Trái lại, nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy sữa mẹ có thể bảo vệ trẻ khỏi mắc bệnh hen. Hơn thế nữa, các nhà khoa học đã chứng minh được rằng khi mẹ mắc bệnh hen, trẻ được bú mẹ càng lâu càng tránh được nguy cơ mắc bệnh hen sau này, đặc biệt khi trẻ được bú mẹ hoàn toàn.

Khi trẻ phải bú sữa bò, nguy cơ mắc các bệnh dị ứng nói chung và mắc bệnh hen nói riêng sẽ gia tăng đáng kể. Dị ứng sữa bò là loại dị ứng thức ăn thường gặp nhất ở trẻ, người ta đã tìm thấy trong sữa bò có chứa ít nhất 20 thành phần protein có thể gây dị ứng.

Trẻ mắc bệnh hen cần kiêng ăn gì?

Khoảng 2/3 bệnh nhân hen cho rằng bệnh sẽ nặng hơn do dị ứng thức ăn. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy chỉ khoảng 5% bệnh nhân là thật sự có vấn đề này.

Nếu trẻ thật sự bị dị ứng với một loại thức ăn nào đó, cách tốt nhất là phải tránh và nên tránh cả những loại thức ăn tương tự làm từ loại thực phẩm này. Ví dụ nếu trẻ dị ứng với bắp, cũng cần cảnh giác với các sản phẩm hay đồ gia vị chế biến từ bắp như nước màu, caramel, các chất keo - hồ bột dùng trong chế biến thức ăn (lecithin), đường mạch nha...

Cũng nên lưu ý đến một số loại thức ăn có thể có phản ứng dị ứng chéo với nhau. Chẳng hạn, nếu trẻ dị ứng với cua, cũng nên thận trọng khi ăn tôm nước ngọt, tôm hùm, tôm nước mặn do có thể có hiện tượng phản ứng chéo này.

Các loại thức ăn thường gây dị ứng

Mặc dù bất kỳ loại thực phẩm nào cũng có khả năng gây dị ứng nhưng các loại thực phẩm thường gây dị ứng nhất là:

- Cá biển và các loại thủy sản có vỏ cứng: tôm, cua, sò, ốc.

- Bột ngọt (monosodium glutamat): có thể làm bệnh hen trở nên trầm trọng hơn.

- Lòng trắng trứng: lòng trắng trứng chứa 23 loại glucoprotein khác nhau vì vậy đây là các dị ứng nguyên thường gặp nhất.

- Một số loại ngũ cốc, hạt quả: bột mì, đậu phộng, đậu nành, trong đó đậu phộng dễ gây dị ứng nhất ở trẻ trên 4 tuổi.

- Một số loại trái cây: chuối, thơm, dâu tây.

- Các chất bảo quản, phụ gia thực phẩm: aspartam (là loại chất làm ngọt - Nutrasweet - có trong nhiều loại thực phẩm và nước giải khát), BHA và BHT-BHA (chất chống oxy hóa thường dùng cho ngũ cốc và các chế phẩm từ ngũ cốc), muối nitrat và nitrit (thường dùng làm chất bảo quản, dậy mùi, tạo màu), các chất paraben, sulfit (để bảo quản thực phẩm). 

Cần lưu ý việc phải loại trừ một số thức ăn khỏi khẩu phần ăn của trẻ vì lý do dị ứng không hoàn toàn có nghĩa là con bạn sẽ không bao giờ có thể ăn được các món ấy trở lại. Một số thức ăn nếu dùng với lượng ít hoặc khi nấu chín có thể sẽ không gây triệu chứng gì. Theo thời gian, một số trẻ có thể hết bị dị ứng với một số loại thực phẩm. Tuy nhiên, nếu trẻ đã từng bị phản ứng nặng, đe dọa đến tính mạng do một loại thức ăn nào đó thì thật sự phải cảnh giác.

ThS.BS. CAO TIẾN MẠNH

Theo khohocphothong